Het jongste boek van het Nieuwe Testament. Een wandeling door de Tweede brief van Petrus

Door Hans Debel in EZRA Bijbels tijdschrift 41: maart 2019

Geselecteerde fragmenten

De katholieke brieven ontlenen hun naam aan het feit dat ze, in tegenstelling tot de brieven op naam van Paulus, niet gericht zijn aan één specifieke christengemeenschap maar aan de gehele kerk – ‘aan allen’, in het Grieks kat’holous, waarvan het adjectief ‘katholiek’ (dat voor het eerst voorkomt in de brief van Ignatius van Antiochië aan de inwoners van Smyrna) werd afgeleid. Dat geldt althans voor de brieven op naam van Jakobus, Petrus en Judas: 1 Johannes bevat geen opschrift, terwijl 2 en 3 Johannes gericht zijn aan, respectievelijk, ‘de uitverkoren vrouw en haar kinderen’ en de ‘geliefde Gaius’. In het licht van die breed geformuleerde adressering is het opmerkelijk dat de katholieke brieven beduidend minder gelezen worden dan de brieven op naam van Paulus. Dat laat zich ook voelen in de liturgie. In het lectionarium voor zon- en feestdagen zijn zo goed als alle lezingen uit de katholieke brieven ontleend aan de drie ‘grote’ brieven, d.w.z. Jakobus, 1 Petrus en 1 Johannes.

[..]

Van alle katholieke brieven met een opschrift bevat de Tweede brief van Petrus de breedst mogelijke aanspreking. Terwijl de Brief van Jakobus gericht is aan ‘de twaalf stammen in de verstrooiing’ (Jak 1,1) en de Eerste brief van Petrus aan ‘de uitverkorenen die als vreemdelingen in de verstrooiing leven, in Pontus, Galatië, Kappadocië, Asia en Bitynië’ (1 Pe 1,1), is de Tweede brief van Petrus bestemd voor ‘hen die door de gerechtigheid van onze God en redder Jezus Christus hetzelfde kostbare geloof hebben ontvangen als wij’ (2 Pe 1,1) – wat overigens één van de weinige verzen in het Nieuwe Testament is waar Jezus uitdrukkelijk met God vereenzelvigd wordt. Net als de nauw met 2 Petrus verbonden Brief van Judas, waarvan het opschrift verwijst naar ‘de geroepenen die leven in de liefde van God de Vader en onder de bescherming van Jezus Christus’ (Jud 1), richt de brief zich dus eenvoudigweg tot alle christenen. In het derde hoofdstuk van de brief, dat aansporend van aard is, zullen de geadresseerden meermaals rechtstreeks aangesproken worden met de vergelijkbare algemene term ‘geliefden’

[..]

De Tweede brief van Petrus is een geschrift dat wil overtuigen. De vrij harde taal aan het adres van de zogeheten ‘valse profeten’ en ‘dwaalleraars’ laat zich begrijpen in de context van een polemiek over het uitblijven van de spoedig verwachte wederkomst van de Heer. Op dit punt biedt deze brief, die zich aandient als het ‘testament’ van Petrus, ons een glimp in de denkwereld van de eerste generaties van christenen, wier gedrevenheid blijkt uit de manier waarop de auteur zijn standpunt verdedigt. Dat christenen vandaag echter niet langer in die onmiddellijke eindtijdverwachting leven, en daarnaast ook aanstoot nemen aan de toon waarop dergelijke discussies in die tijd gevoerd werden, maakt het niet evident om een dergelijk geschrift ter hand te nemen. Dergelijke bezwaren om de brief te lezen, dreigen ons echter blind te maken voor de dieper liggende ingesteldheid van waaruit de brief geschreven is: de auteur bekijkt zijn situatie in het licht van de Schrift en zoekt in de Schrift een antwoord op de vragen waarmee hij worstelt. In dat opzicht valt er wel degelijk iets te leren uit de Tweede brief van Petrus.

Dit nummer van Ezra – Bijbels tijdschrift is nog steeds verkrijgbaar. Losse nummers zijn bestelbaar voor 7 euro, incl. verzendingskosten, door overschrijving op rekeningnummer BE98 1237 7805 2493 ter attentie van de Vlaamse Bijbelstichting, met vermelding van ‘Ezra41’.

Leden van de Vlaamse Bijbelstichting krijgen het recentste nummer van EZRA om de drie maanden gratis opgestuurd.
→ Ontdek alle voordelen van het VBS lidmaatschap.