Bijbel en bezinning: Jakobus 4,13-16

Door Bénédicte Lemmelijn in EZRA Bijbels tijdschrift 42: juni 2019

Geselecteerde fragmenten

Dan iets voor u die zegt: ‘Vandaag of morgen gaan wij naar die en die stad. Daar blijven we een jaar, we zullen er handeldrijven en geld verdienen.’ U weet niet eens hoe uw leven er morgen uitziet. U bent immers maar damp, die heel even verschijnt en dan al verdwijnt. U zou moeten zeggen: ‘Als de Heer het wil, zijn we dan in leven en zullen we dit of dat doen.’ Maar u slaat een hoge toon aan en bent daar nog trots op ook. Dat soort trots is volkomen ongepast.
– De Nieuwe Bijbelvertaling

[..]

Het fragment dat vandaag ter reflectie voorligt, is er eentje dat hoogst actueel is. Jakobus spreekt de zelfzekere mens aan die zijn agenda beheert en plant, en die in de al dan niet onbewuste waan leeft dat hij zijn leven in de hand heeft. ‘Morgen gaan we naar die en die stad; we blijven er een jaar en zullen er handel drijven en geld verdienen’, citeert Jakobus de drukke, ‘belangrijke’ mensen van zijn tijd. Ze plannen en beheren… Wij hebben er vandaag een nieuw woord voor: we ‘managen’ alles Time management, scheduling, workflow, work packages, time paths… Het zijn even zoveel moderne termen die de illusie voeden dat we zelf ons leven beheren en beheersen, dat we alles zelf en volkomen autonoom kunnen regelen en dat alles precies zal verlopen zoals we het plannen. Nochtans is er niet veel nodig om deze waanidee geheel omver te werpen.

[..]

Maar Jakobus roept niet op tot moedeloosheid of passiviteit, wel tot nederigheid en tot deemoed. Hij maant zijn lezers aan hun plaats te kennen. Hij houdt niet van de ‘hoge toon die ze aanslaan’ en het feit dat ze ‘er nog trots op zijn ook’. Dat soort trots vindt hij ‘volkomen ongepast’. En ja, het is misschien het soort trots dat de oude Grieken al met het woord hybris aangeduid hebben. Het feit dat mensen zichzelf wijsmaken dat ze totale beheersing van de werkelijkheid hebben, is een vorm van hybris. Het is overmoed die denkt alles onder controle te hebben, en dat nog vanzelfsprekend vindt ook. We zien die houding overal, en misschien meer dan ooit, inderdaad ook vandaag.

Jakobus heeft gelijk. Het is een grote illusie dat we in al ons regelen de toekomst kunnen uittekenen, en die illusie is alomtegenwoordig. Meer nog, ik pleit schuldig. Ook ik ontsnap er niet aan. Het is, feitelijk en praktisch gesproken, natuurlijk ook nodig om plannen te maken, om rationeel te zijn, om met voorzichtigheid en voorzienigheid die toekomst – ook al kennen we ze niet – toch wat te plannen. Maar we moeten oppassen voor de schijnzekerheid van de hybris. Elke dag van ons leven wordt ons gegeven; we kunnen er geen enkele opeisen.

Dit nummer van Ezra – Bijbels tijdschrift is nog steeds verkrijgbaar. Losse nummers zijn bestelbaar voor 7 euro, incl. verzendingskosten, door overschrijving op rekeningnummer BE98 1237 7805 2493 ter attentie van de Vlaamse Bijbelstichting, met vermelding van ‘Ezra42’.

Leden van de Vlaamse Bijbelstichting krijgen het recentste nummer van EZRA om de drie maanden gratis opgestuurd.
→ Ontdek alle voordelen van het VBS lidmaatschap.