‘Katholieke’ Nederlandse bijbelvertalingen in de periode 1660-1730

Door Els Agten in EZRA Bijbels tijdschrift 26: juni 2015

Geselecteerde fragmenten

Aan het einde van de zeventiende eeuw beschikten katholieke en protestantse gelovigen in de Lage Landen over hun eigen bijbelvertalingen, maar waren ze niet altijd tevreden over de kwaliteit van die vertalingen. Hoewel de Statenbijbel (1637) op de goedkeuring van de protestanten kon rekenen, kwam er kritiek op de verouderde taal van de vertaling. Ook in katholieke kringen weerklonk de vraag naar aangepaste bijbelvertalingen in een aangepaste taal.

Drie vragen liggen aan de basis van deze bijdrage. Mochten katholieke gelovigen in de Nederlanden volkstalige bijbelvertalingen lezen op de vooravond van de achttiende eeuw? Zo ja, welke Nederlandse bijbelvertalingen lazen zij? En wat was de invloed van het ‘jansenisme’ op de praktijk van de volkstalige bijbellezing?

[..]

Op een bepaald ogenblik gebruikten de ‘jansenisten’ en hun tegenstanders namelijk enkel nog vertalingen uit hun eigen kring omdat Rome de vertalingen van ‘jansenistische’ signatuur veroordeelde. Het is daarom niet verwonderlijk dat de vertalingen van Aegidius de Witte, Andreas van der Schuur en Philippus Laurentius Verhulst alle op de een of andere wijze het etiket ‘jansenistisch’ opgeplakt kregen, voornamelijk omdat zij hun oorsprong vonden in Le Nouveau Testament de Mons. De bijbelvertaling van Andreas van der Schuur bracht het later echter tot officiële Bijbel van de Oudbisschoppelijke Cleresie. Andere (deel)vertalingen van ‘jansenistische’ herkomst werden later ook in de rooms-katholieke kerk gebruikt.

[..]

Wanneer de expliciete verwijzing naar dit etiket werd weggenomen, zoals in het geval van het bovenvermelde Nederlandstalig perikopenboek, verdwenen ook de bezwaren van de tegenstanders. Zo gebruikten katholieke kringen in de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden in hun lezingenboek bijna 150 jaar De Wittes vertaling voor de Oudtestamentische perikopen en het werk van Verhulst voor de vertaling van de Nieuwtestamentische perikopen. Bovendien maakt deze bijdrage duidelijk dat de veelheid aan bijbelvertalingen die de jongste jaren verschenen zijn niet uniek is, maar dat er ook eerder in de geschiedenis reeds intensief gewerkt werd aan Nederlandse bijbelvertalingen.

De volledige versie van dit artikel kan u terugvinden in EZRA Bijbels tijdschrift 26: juni 2015, verkrijgbaar voor €5, incl. verzending, door overschrijving op rekeningnummer BE98 1237 7805 2493 ter attentie van de Vlaamse Bijbelstichting, met vermelding van ‘Ezra26′.
 
Leden van de Vlaamse Bijbelstichting krijgen het recentste nummer van EZRA om de drie maanden gratis opgestuurd.
→ Ontdek alle voordelen van het VBS lidmaatschap.